In de Wetstraat 16 zit nu iemand die in het rijtje van premiers nog enkel te vergelijken is met Jean-Luc Dehaene (De Morgen, 26 juli 2025). Deze onwijze woorden zijn van Mark Elchardus, emeritus professor sociologie VUB en columnist in De Morgen. Dat is zijn eindconclusie over het Zomerakkoord van de Arizona-regering van Bart De Wever (N-VA): Een onmogelijke opdracht, saneren, besparen én massaal investeren.
De econoom Geert Noels zit op dezelfde lijn maar is niet onder de indruk van het Zomerakkoord. Jean Luc Dehaene had een enthousiasmerend project. Dat mis ik nu (De Morgen, 26 juli 2025). Die bewonderende lofzangen op Jean-Luc Dehaene komen ons verdacht voor en daarom willen we nog eens één en ander in herinnering brengen over deze christendemocratische premier en zijn al even slechte voorbeeld en voorganger Wilfried Martens.
Wij herinneren van premier Wilfried Martens (1936-2013) vooral “regeren met volmachten”. Hij liet in 1982 de Belgische frank devalueren met 8,5 procent en dat na onderhandelingen “en petit comité” in Poupehan. Tussen 1982 en 1987 werd er liefst in het geheim vergaderd en werd de democratie on hold gezet. Fons Verplaetse, de toenmalige gouverneur van de Nationale Bank, had in het dorpje Poupehan in de Ardennen een buitenverblijf en was één van de “vier van Poupehan”, naast eerste minister Wilfried Martens, ACV-vakbondsleider Jef Houthuys en de toenmalige voorzitter van de BAC (een spaarbank) Hubert Detremmerie (1).
In 1987 waren er de harde besparingsmaatregelen (loonmatiging, bevriezing van de index). En Martens had het steeds over het licht aan het eind van de tunnel. Maar dat bleek misleiding te zijn. Toen stond onze welvaart onder druk en nu is dat nog altijd zo. Zoals iedereen het zegt: we werden toen bestolen.
Een tweede hold up vond plaats onder het premierschap van Jean-Luc Dehaene (1940-2014). Die voerde in 1993 een crisisbelasting in van 3 % op de personenbelasting. Dehaene zorgde met zijn volmachten voor een niet-indexatie die zes jaar zou duren. Dus twee keer geschoren. Het beste bewijs dat hun besluiten niets hebben uitgehaald is het feit dat de belastingdruk in België nog altijd torenhoog is gebleven. Ik zou toch voorzichtig blijven met het bewieroken van Martens en Dehaene.
Volgens premier Bart De Wever is het huidige Zomerakkoord de grootste sociaal-economische hervorming van de eeuw. Het betreft hervormingen van de pensioenen, de arbeidsmarkt, de zorg en de fiscaliteit. We zullen na de begrotingscontrole en het opstellen van de begroting 2026 pas weten of het niet zal evolueren naar “de grootste afbraak van deze eeuw”. In ieder geval werd iedereen voor een derde maal geschoren. In 2029 zullen we weten of de Belgen voor hun beulen zullen stemmen.
Willy Dezutter
1 In 1924 ontstond de Belgische Arbeiderscoöperatie (BAC), een overkoepelend orgaan van katholieke coöperatieve activiteiten. In 1985 werd de naam gewijzigd in BAC Spaarbank, in 1993 BACOB. Het financieel schandaal Arcopar uit 2013 is daaraan gelinkt. BACOB is nu geïntegreerd in Belfius Bank (voorheen Dexia).