Tag Archives: Sylver Birds

Afscheid van Sylvère Declerck (1934-2018)

Wanneer men elke week met elkaar telefoneert en mailt, valt het bijna niet te bevatten dat die persoon er nu niet meer is. Toch is dat het geval en blijven enkel de mooie herinneringen en wijze lessen over.

In één maand tijd kan het gedaan zijn wanneer men in de terminale fase terecht komt. Sylvère kende de uitkomst en bij vol bewustzijn ging hij de laatste strijd aan. Als statement dat kan tellen schreef hij nog zelf de adressen op de enveloppen voor het doodsbericht. De laatste dagen was hij enkel nog omringd door zijn echtgenote en kinderen. Hij wenste niemand anders nog te laten delen in de ultieme strijd. Hij zal uiteindelijk overlijden op 5 juli 2018 en werd 84 jaar. Hij zag er altijd tien jaar jonger uit en dat verleende hem een dynamische uitstraling.

De moeder van Sylvère stierf op de leeftijd van 57 jaar en dat heeft hem blijvend getekend. Eén van zijn mooiste schilderijen in olieverf is dan ook het portret van zijn moeder op haar sterfbed. Daar zijn we dan meteen bij Sylvère als kunstenaar. Over zijn kunstenaarsloopbaan schreven wij in 2009 de “Monografie Sylvère Declerck” waar we naar kunnen verwijzen en ook op deze blog staat een bijdrage over de “Sylver Birds”, zijn meest spraakmakende kunstproject. Die “Sylver Birds” (afgeleid van Sylvère= Sylver) begeleidden hem tijdens de afscheidsplechtigheid in de aula van het funerarium op 12 juli 2018. Deze vogels vormden de uitdrukking van zijn gedachtengoed: de strijd tegen onrecht en ongelijkheid. Hij kende de uitdrukking homo homini lupus of de mens is voor de mens een wolf. Zijn laatste overzichtstentoonstelling “Selectief” was in de Galerij La Pipe in Oostende van 22 september tot 23 oktober 2017. Dat kreeg nog een voortzetting in Huis Lombard (Langestraat 21, Brugge) van 1 december tot 24 december 2017. Hij wist dat 2018 een zwaar jaar zou worden.

Sylvère was ere-inspecteur basisonderwijs, gewezen voorzitter OCMW Blankenberge en ereburgemeester van Blankenberge. Ieder mens die sterft is een museum dat brandt. We prijzen ons gelukkig dat hij behalve plastisch kunstenaar ook schrijver was èn filosoof. Zijn perikelen in de politiek pende hij neer in het boek “Een burgemeester-kunstenaar en het verdriet van Blankenberge” (Uitgeverij Groeninghe, Kortrijk, 2017, 272 p.). De grondtoon bleef steeds: “Je mag verwonderd zijn in mensen, maar nooit ontgoocheld”. Het levenseinde is minder afschrikwekkend dan je denkt. I have never been spooked by the dead, it is the living who terrify me (prof. Sue Black, All That Remains. A Life in Death, 2018).

Sylvère geloofde in de maakbaarheid van de mens door zichzelf. Daarin toont hij zich een volgeling van de filosoof Jean-Paul Sartre (1905-1980) die zegt dat de mens het product is van zijn eigen keuzes. De mens is niet iets, maar maakt zichzelf continu. “Existentie gaat vooraf aan essentie.” De basis van het menselijk bestaan is volgens Sartre vrijheid. Sartre wees het bestaan van god af. Zou de mens een schepsel van god zijn, dan zou hij door hem, en niet door zichzelf zijn bepaald. Als god bestaat kan de vrije mens niet bestaan. Sylvère was ook de man van sterke aforismen. Op zijn doodsbericht staat “We zijn er eigenlijk om niet te zijn” en “Het schoonste geluid in de wereld is de stilte”. Hij werd gecremeerd en de as uitgestrooid. Hij wordt nu geur van bloemen.

Willy Dezutter

De onvoltooide symfonie, van kunstenaar Sylvère Declerck

Kunstenaar Sylvère Declerck heeft er al een hele carrière opzitten maar zijn artistieke inspiratie is nog niet uitgeblust. Schilderen en beeldhouwen hoeven nooit te eindigen; de kunst is nooit voltooid. Als kunstschilder geraakte hij bekend door zijn marines en landschappen en zijn kleurrijke geometrische composities. Ter gelegenheid van “Brugge 2002 – culturele hoofdstad van Europa” realiseerde hij een project met metaalconstructies in de gevelnissen van de Molenmeers in de Brugse binnenstad. Hij zal zeker blijvend herinnerd worden als de ontwerper van de Sylver Birds, de sierlijke vogelsculpturen die dit jaar nog te zien waren in de kroonlijst van zijn woning. Ter gelegenheid van zijn 80^ste verjaardag kreeg hij de toelating van het stadsbestuur om ze daar tijdelijk een tussenvlucht te laten maken, maar nu zijn ze uitgevlogen naar Zuienkerke als de herauten van zijn nieuwe installatie-kunstwerk “De onvoltooide symfonie”.

Sylver Birds

De geboortewieg van deze sierlijke vogels stond in de tuin van het Gezellemuseum waar de twaalf prototypes een homogene broedplaats verwierven. De individuele presentatie vond plaats in 2007 en sindsdien zwermden ze uit in de openbare ruimte met een hoogtepunt met honderd Sylver Birds op de reien en de vesten van Brugge. Tijdens de retrospectieve te Bredene in 2009 stonden ze opgesteld met aangepaste verlichting. Ze ontlenen hun grote kracht aan een opstelling in formatie, een veelvoud dat het landschap wijzigt in zijn natuurlijke habitat. In dat polderpatrimonium op de hoek van de Blankenbergse Dijk Zuid en de Blauwe Torenstraat te Zuienkerke leiden een tiental exemplaren u naar een bijzonder en onverwacht kunstwerk. Dit ensemble witte ganzen kreeg het gezelschap van één zwarte gans als teken van verdraagzaamheid.

De onvoltooide symfonie

Op die stopplaats voor fietsers en wandelaars werd een interessante infrastructuur aangebracht door de Vlaamse Landmaatschappij in het kader van de “Groene Fietsgordel Brugge” en de gemeente Zuienkerke. Maar het kunstenaarsoog viel het onmiddellijk op dat voor de menselijke behoefte iets essentieel ontbreekt. Het veldtoilet, niet een cabine in kunststof met chemisch toilet, maar de ouderwetse verwijzing naar de houten wc, de plank met een gat en het bekende hartje. De kunstenaar zorgde met zijn installatie-kunstwerk voor een artistieke oplossing te midden de natuur. Het vormt een mooie aanvulling op de twee zitbanken, de twee metalen kunstwerken en enkele bomen. De kunstenaar bracht een veelzeggende tekst aan: “Bezinning in de grootse stilte van de natuur brengt rijkdom voort”. Deze creatieve denkpiste sluit aan bij de conceptuele kunst. De titel van het werk verwijst naar de circulaire economie die de uitputting van de natuurlijke grondstoffen wenst te bestrijden. Afval is voedsel. De verzameling en het hergebruik van de menselijke mest. Essentiële voedingstoffen voor de landbouwgronden. Door de verdunning van de ontlasting bij de opkomst van waterleiding en spoeltoilet (vanaf ca.1880) daalde de landbouwkundige waarde en werd het tekort aan meststoffen opgevangen door het gebruik van kunstmest. De Technische Universiteit van Berlijn heeft een procedé ontwikkeld waarmee uit menselijke fecaliën bio-kolen worden geproduceerd. Deze gecarboniseerde menselijke uitwerpselen worden nu al gebruikt in de landbouw in Tanzania.

Bij ons zou het composttoilet uitkomst kunnen bieden met als resultaat een droge, naar bosgrond geurende compost!

Het kunstwerk kan de nieuwsgierige kijker dus aanzetten tot nadenken.

Is dergelijke installatie-kunst nog actueel?

Hier is het antwoord vlug gevonden. De installatie is een volwaardige kunstvorm die, voortkomend uit de conceptuele kunst, kan gezien worden als een tijdelijk environment.

Sylvère Declerck werkte hier volgens dit principe van een ruimtelijke assemblage waar hedendaagse installatie-kunstenaars nog steeds mee bezig zijn.

In het S.M.A.K. in Gent brengt men een hommage aan Jan Hoet (1936-2014) waarbij men een tentoonstelling van hem uit 1980 opnieuw samenstelt. Deze tentoonstelling bestaat vooral uit conceptuele kunst zoals de toenmaals controversiële “Wirtschaftswerte” van Joseph Beuys. De installatie-kunst wordt dus gewaardeerd en opgewaardeerd anno 2014.

Willy Dezutter, ereconservator Stedelijke Musea Brugge.

Zuienkerke, 7 oktober 2014

De Sylver Birds van kunstenaar Sylvère Declerck

De Sylver Birds zijn de universele ambassadeurs van de gelijkwaardigheid onder de mensen. Het uitdiepen van gedachten is kunst wanneer het gekoppeld wordt aan het schone. De Brugse kunstenaar Sylvère Declerck bergt alle ismen op in het verleden en kiest voor het hedendaagse en het schone. Ook zonder de boodschap te kennen, kan men van deze kunst genieten. Zoals de kunstfilosoof prof. dr. Willem Elias (VUB) het zo mooi formuleerde: “Je kunt van kunst genieten zonder er iets van te begrijpen, net zoals je ook geen natuurkunde hoeft te kennen om de natuur mooi te vinden”. Sylvère Declerck weet vormgeving en inhoud te verbinden tot sierlijke kunst. Daarbij liet hij zich inspireren door de wilde ganzen, in het bijzonder door de Canadese ganzen in de Uitkerkse polder. Slechts weinig vogels spreken zo tot de verbeelding als wilde ganzen. De volkse benaming “vriesganzen” duidt er reeds op dat we ze in onze streken vooral in de winter waarnemen. Het volksgeloof wil dat wanneer ze in de herfst massaal het luchtruim opfleuren met hun gekende V-formaties, dit een voorbode is van een strenge winter. Hun jaarlijkse terugkeer in de polders rond Damme heeft te maken met het ontvluchten van de barre weersomstandigheden rond de poolcirkel, waar hun broedgebieden zich bevinden. Tijdens hun jaarlijkse trektochten leggen ze duizenden kilometers af. En toch vinden ze op het einde van de reis feilloos hun pleisterplaats in onze contreien of het vorig jaar gebruikte nest in de verre toendra terug. Als fervente vegetariërs “snakken” zij het gras, zoals de Nederlandse dichteres Anne Kempe (Middelburg, Ned.) hun grazen omschrijft. In onze Oostkustpolders komen vooral duizenden kolganzen en de kleine rietgans (die groter is dan de kolgans !) voor. De Sylver Birds (genoemd naar hun ontwerper Sylvère en bijgevolg niet naar silver/zilveren vogels; het zijn de geesteskinderen van de kunstenaar) sluiten aan bij deze bekende overwinteraars maar vormen een eigen creatie, een eigen uniek concept.

De ontwikkeling van deze vlucht begon in de tuin van het Guido Gezellemuseum in Brugge, waar de twaalf prototypes de plaats trouw, zo eigen aan broedvogels, alle eer aan deden.

Een ongestoorde habitat in harmonie met de omgeving.

De Sylver Bird: metafoor en uitstraling

Het mega-kunstproject van de Sylver Birds nam zijn vliegende start, dank zij de medewerking van de Stad Brugge, op de Brugse Vesten, de mooie groene omwalling. De eerste honderd vogels streken neer op de Kazernevest en werden daarna, processiegewijs, overgebracht naar het Koning Albertpark vlak bij het concertgebouw. Die vreedzame stoet van neerstrijken en opstijgen kon men volgen op Focus-tv. De utopie werd werkelijkheid: events not seen on a TV-screen do not exist ! De optocht had iets van een happening en tevens werden alle mogelijkheden goed uitgetest: de zwerm vogels markeerde het landschap en iedereen sprong van de fiets (in New York is dat onmogelijk) om het schouwspel van dichtbij aan een onderzoek te onderwerpen. Kunst die nieuwsgierig maakt, kunst die de wereld tracht te veranderen met zijn boodschap voor meer verdraagzaamheid. De hype was gecreëerd; iedereen kwam aanzetten met suggesties voor andere locaties, alsof de kunstenaar dat zelf niet had voorzien in zijn langetermijnvisie ! De honderd vogels zouden zich immers vermenigvuldigen naar vijfhonderd met een opbouw naar duizend. Wel werd een rustpauze ingelast om de eerste honderd harde werkers een veilig onderkomen te brengen bij adoptie-ouders. Zij komen niet meer in aanmerking om hun tocht verder te zetten.

Het mega-kunstproject komt nu in een volgende fase. Met de medewerking van de NMBS (Belgische Spoorwegen) moet het mogelijk zijn om langs het spoorwegtraject Brugge-Brussel, heen en terug, de reizigers te laten meegenieten van de opstelling, langs weerszijden in het veld, van telkens een kolonie van vijfhonderd Sylver Birds. Het is een koud kunstje om duizend vogels met fotoshopping virtueel een baan om de aarde te laten maken (ook dat is conceptuele computerkunst !), maar het is zoveel interessanter voor alle betrokkenen om ze echt te zien staan en er dan pas over te lezen. Het kunstproject leent zich trouwens uitstekend tot het verspreid opstellen, omwille van de flexibele presentatiemogelijkheden van deze artistieke vogels. Het grootste effect zal men echter wel verkrijgen door de grootschalige aanpak: duizend vogels in scheervlucht die de toeschouwer verrassen en een shockeffect teweeg brengen. Het kunstwerk spreekt voor zichzelf.

Sylvère Declerck is sinds jaar en dag bekend als kunstschilder maar is evenzeer bekend als gewezen burgemeester van Blankenberge. Zijn artistieke kwaliteiten staan daar compleet los van en een volledig overzicht van zijn kunstenaarsloopbaan treft men aan in de aan hem gewijde kunstmonografie (1998) geschreven door Johan Debruyne, Jaak Fontier en Elie Balduck en de nieuwe publicatie die Willy Dezutter schreef in 2009. Zelf ging hij wel op zoek naar de relatie kunst en politiek. In 2006 verscheen immers zijn ophefmakend boek “Een kunstenaar in de politiek”, een psychologisch portret van de lokale politiek. Naast de schilderkunst, van expressionisme naar constructivisme, maakte hij een opgemerkte passage in 2002 (Brugge Culturele Hoofdstad van Europa) met zijn “Vensterwerken” in de Molenmeers. De vogelsculpturen vormen daarvan de logische uitloper. Was het eerste een integratie met de architectuur dan gaat het nu over integratie in het natuurlandschap, zowel in de binnenstad als de weidse vlakte. De Amerikaanse beeldend kunstenaar Christo (°1935), van Bulgaarse afkomst maar werkend vanuit de Verenigde Staten, verwierf samen met zijn vrouw Jeanne-Claude (1935-2009) bekendheid met zijn landschapskunstwerken en met het inpakken van bekende gebouwen. De financiering gebeurde door de verkoop van tekeningen, voorontwerpen en foto’s van de gerealiseerde kunstwerken. Onlangs was het echtpaar in Knokke-Heist om die afgeleide producten aan de man en de vrouw te brengen. Geen profeet is in eigen land geëerd.

Brugge liet ons in 2005 en 2006 verbazen door Spencer Tunick (° 1967), eveneens een Amerikaans beeldend kunstenaar en fotograaf, die vooral bekendheid verwierf met zijn installaties met grote aantallen naakte mensen. Volgens kenners is dat tentoongestelde werkelijkheid maar geen kunst. Men kan dat vergelijken met het schikken van bloemen in een vaas.

Sylvère Declerck heeft vooral oog voor de blijvende kwaliteit; de schoonheid primeert en is geen afvalproduct. Hij bewijst dat de Belgen goede kunstenaars zijn. Hij is daarenboven een menslievend kunstenaar die met dit project gaat voor de slogan: vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Met het propageren van meer gelijkheid en gelijkberechtiging in de wereld bereikt hij het kosmopolitische niveau dat hem in staat moet stellen om verder te vliegen dan de landsgrenzen. Het zou van euvele moed getuigen om hier al te veel suggesties te doen maar een vriendschapsverdrag met de Canadese ganzen behoort tot de mogelijkheden.

Ook zijn Sylver Birds krijgen een gelijke behandeling. Zijn concept heeft oog voor mens en dier en ecologie. Eindelijk nog eens een totaalproject met diepgang.

Willy Dezutter, ere-conservator Stedelijke Musea Brugge

Les Sylver Birds devinrent littéralement les “Oiseaux de Sylvère” mais comme création artistique unique: seuls de leur espèce et aussi uniques en leur image totale. Ce ‘projet d’oiseaux artistiques” était prêt à quitter le nid.

Willy Dezutter, conservateur honoraire aux Musées Communaux de Bruges

Die Sylver Birds wurden buchstäblich die “Vögel von Sylvère” als einzigartige künstlerische Kreation: einzigartig als Art sowie als Gesamtbild. Dieses “Vogelkunstprojekt” konnte das Nest verlassen.

The Sylver Bird literally became “Sylvère’s birds”, but this as a unique artistic creation: unique in its kind an equally unique in overview. This “Birdart-project” could leave the nest.

Kunstenaar Sylvère Declerck, atelier: Molenmeers 66, B-8000 Brugge.