Monthly Archives: januari 2021

Carnavalsverbod in Brugge 1830-1833

Het carnaval werd verboden omdat we in oorlog waren met Nederland ! De Belgische revolutie tegen koning Willem I begon in Brussel op 25 augustus 1830 en op 4 oktober 1830 riep het Voorlopig Bewind de onafhankelijkheid uit. Exit het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) ondanks de Tiendaagse Veldtocht die er nog op zou volgen in 1831.

Door dit carnavalsverbod dienden de handelszaken die gespecialiseerd waren in carnavalsartikelen hun waren van de hand te doen. In de Gazette van Brugge van 4 mei 1831 lezen we daarvan een voorbeeld: Bij uytscheyding. Verkooping van schoone mascaraeden – en balkleeren. Op dynsdag 10 mey 1831 zal er in de verkoopzaal van J. Berger te Brugge, openbaerlyk verkogt worden 200 à 220 fraeye Bal – en Mascaraede-costumen als: Chevaliers, Domino’s, Pères Nobles, Spagniaers, (1) Bergères, Pierrots, militaire uniformen en veel vrouw-costumen.

Voor zover we konden nagaan zou het carnaval zich slechts langzaam hernemen. Herbergiers mochten, na aanvraag bij de politie, carnavalsbals organiseren op vastenavond. Een eerste voorbeeld vonden we pas terug in de Gazette van Brugge van 27 februari 1835 toen de uitbater van de Halve Maen een carnavalsbal gaf op zondag 1, maandag 2, dinsdag 3 en zondag 8 maart 1835. Ook van 1795 tot 1815 werd het carnaval in Brugge verboden.

(1) Zie de woordverklaring hieronder.

Spagniaers – Deze Spanjaarden komen we in 1831 in Brugge tegen bij de uitverkoop van carnavalskostuums. Het land waar ze vandaan kwamen was Spangien en tegen die Spanjaards hebben we 80 jaar oorlog gevoerd. In het Noorden langer (1568-1648) dan in het Zuiden (val van Antwerpen 1585) maar toch lang genoeg om sporen na te laten in de beeldvorming. De familienaam Spanjaer(t)s en Spaenjers komt in Nederland nog frequent voor. De stereotiepe uitbeelding van de Spanjaard gaat terug op de beeltenis van de Spaanse soldaat uit de 2de helft van de 16de eeuw met zijn pofbroek en strakke kousen en een geplooide kraag. Al vanaf de 17de eeuw werden de kleuren van de kledij lichter zodat ze later perfect pasten bij een vrolijk gebeuren zoals carnaval. Het is trouwens opvallend hoe in de Nederlandse prentkunst uit de eerste helft van de 19de eeuw (1830-1850) de Spanjaarden nog altijd uitgebeeld worden in een 16de eeuws kostuum compleet met pluimhoed. Wij zien er een sterke aanwijzing in dat de Spagniaer model gestaan heeft voor wat men later “Zwarte Piet” is gaan noemen. De donkere huidskleur uit het zonnige zuiden staat bijgevolg los van de Afrikaanse slaaf. De stoute kinderen gingen in de zak van Sinterklaas en werden meegenomen naar… Spanje.

Willy Dezutter