Tag Archives: Eede

Kunstschilder Joseph Dinnewet 1827-1889. Een aanvulling.

In Tijd Schrift, Bulletin Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen van 1 maart 2016 presenteert G.A. Gielen Nannes een mooi overzicht (p. 25-44) van de schilderijen van de kunstschilder Josephus Philippus Dinnewet, die geboren werd in Aardenburg (nu prov. Zeeland) in 1827 en in 1889 overleed in Brugge.

Er worden 24 schilderijen van hem afgebeeld in zijn typische stijl. Als oud-Aardenburger en als conservator bij de Stedelijke Musea van Brugge (1973-2007) hadden we belangstelling voor de figuur van Joseph Dinnewet. We waren ook gedurende 25 jaar lid van de Stedelijke Commissie voor Graftekens en zo stonden we op zekere dag oog in oog met zijn grafzerk in Vak 16, nr. 25 van de Centrale Begraafplaats (Steenbrugge) waar we de volgende tekst konden noteren: Ter zaliger gedachtenis van den Heer Joseph Dinneweth geboren te Aardenburg den 23.04.1827 overleden te Brugge den 12.10.1889 en van zijne echtgenote vrouw Maria Bernardine Morreeuw, geboren te Brugge den 20.8.1826 en aldaar overleden den 13 mei 1883 en van hunne dochter Aloysia Maria geboren te Brugge den Xbre 1861 en aldaar overleden den 3 juni 1912.

Joseph Dinnewet, Portret van een vrouw (olieverf, afm. 60x50 cm),
Groeningemuseum, Brugge
Tweede helft 19de eeuw.
Foto Lukas-Art in Flanders. Fotograaf Dominique Provos.

In sommige gevallen werd door naamdragers de naam Dinnewet geschreven als Dinneweth (staat dat voornamer ? – het klinkt wel hetzelfde). In ieder geval staat het zo op de grafzerk waarvoor de vergunning wellicht na 1912 verleend werd. In dit familiegraf werden dus drie personen bijgezet onder wie het vierde en ongehuwd gebleven kind Aloysia, 51 jaar oud.

Familiegeschiedenis

Dank zij Lieven Denewet zijn we goed op de hoogte van de familiegeschiedenis (1). Josephus Philippus Dinnewet werd op 23 april 1827 geboren in Aardenburg en zal overlijden in Brugge op 2 oktober 1889. Hij huwde op 13 augustus 1855 in Brugge met Maria Bernardina Moreeuw (geb. te Brugge 20 augustus 1826 – overleden Brugge 13 mei 1883). Er werden zeven kinderen in het gezin geboren. Het jaar 1827 waren Nederland en het toekomstige België nog het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder koning Willem I.

Josephus Philippus was het tweede kind en de eerste zoon van Joannes Josephus Dinnewet (geb. 27 oktober 1798 in Middelburg (nu Maldegem) en + 3 maart 1861 in Aardenburg). Joannes Josephus was van beroep timmerman. Hij huwde te Eede (2) op 4 augustus 1824 met Francisca Angelina van Vooren (geb. ca. 1801 in Eede en overleden 30 maart 1843). Zijn moeder overleed op ongeveer 42 jaar en bleef in het kinderbed na het baren van haar twaalfde kind (3). Zijn vader hertrouwde op 23 mei 1844 met Seraphina Francesca Vermeulen (1806-1888). Er werden nog drie kinderen geboren onder wie het laatste levenloos. Zijn grootvader, naar wie hij genoemd werd, heette eveneens Josephus Dinnewet (geb. Middelburg (Maldegem) 19 mei 1759 – overleden Maldegem 6 september 1821). Hij was eveneens timmerman van beroep. Het is interessant om te weten dat diens vader Noé Denewet heette (geb. Maldegem 1707 – overleden Middelburg (Maldegem) 1762). We zien hier de verschuiving van Denewet naar Dinnewet. Het grensgebied Maldegem, Eede en Aardenburg spelen een rol om de Dinnewets te situeren. De naam komt nog steeds voor in Aardenburg (4).

Losse aantekeningen

 In de loop der tijd hebben wij links en rechts enkele notities gemaakt. Zo noteerde ik een tekening van J. Dinnewet die ik eind jaren zestig zag bij J.J. (Jacobus) Rosseel (1895-1976) in zijn woning Markt 10 in Aardenburg.

J.J. Rosseel was de President-Kerkvoogd van de Nederlandse Hervormde Kerk (Sint-Baafskerk) en gemeenteraadslid (5). Die tekening komt ongetwijfeld uit de nalatenschap van G. Vorsterman van Oyen (1836-1915). Vorsterman van Oyen was van 1907-1911 gemeenteraadslid in Aardenburg en van 1909-1913 lid van de Tweede Kamer. Hij was een bekend vrijdenker (6). In de voorkamer van Rosseel, die in het voormalige huis woonde van G.V.v.O. stonden ook diens antieke meubelen. Het echtpaar Rosseel-Solomé bleef kinderloos en na hun beider overlijden raakte zijn verzameling (o.a. de waardevolle bibliotheek) verspreid onder neven en nichten.

Ongeveer in dezelfde tijd wist de kunsthistorica M.J. Onghena (7). uit Zuiddorpe (Oost-ZVL), medewerker van mijn promotor prof. dr. J. Duverger (UGent), mij te vertellen dat ze werk bezat van J. Dinnewet. Op 7 april 1979 noteerde ik een “Vrouwenportret” door J. Dinnewet bij toenmalig notaris Pierre Thomas te Brugge. Wat de bestaande publicaties betreft verbaast het ons niet om Paul De Baere te horen verklaren (G.A.Gielen Nannes, a.w. p. 28) dat hij helaas niets wist over J. Dinnewet. In zijn onuitgegeven scriptie over Joe English (1882-1918), Leven, Werk, Betekenis. Rijksuniversiteit Gent, 1972, 2 delen, schrijft hij in deel I op p. 70, noot 16 : Michiel Dinnewet (1866-1960) was de zoon van Joseph Philemon Dinnewet Oudenburg 1827-Brugge 1889. Hij heeft daar duidelijk last gehad met het ontcijferen van handschrift ; het is niet Philemon maar Philippus en Oudenburg is zoals wij al lang weten Aardenburg. Het is ook officieel Michel en niet Michiel. De Brugse kunsthistorici M. Goetinck en J.L. Meulemeester waren wel goed op de hoogte. In hun catalogusnotitie op p. 106, van deel II van “Karel de Goede 1127-1977” (Brugge, 1977) beschrijven ze een gekleurde tekening (27×22 cm) van Karel de Goede, gesigneerd en gedateerd  J. Dinnewet 1884, met vermelding van de juiste biografische gegevens. De tekening was toen in de verzameling van H. Slabbinck, Brugge.

I.H.J. Poissonnier schreef uitgebreid over J. Dinnewet in zijn studie “Het gewest laat zich portretteren. Reizend portretschilder Berend Kunst in het westelijk deel van Zeeuws-Vlaanderen in 1837-1838 en 1859, in: Bijdragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-Vlaanderen, nr.35, 2008,p.123-158, vooral p.125-127. In voetnoot 1 bedankt hij W. Gielen te Hulst. Michel  Dinnewet (1866-1960) is als kunstschilder in Brugge bekender dan zijn vader Joseph maar het zou de moeite lonen om te beginnen met Joseph en aan hem een goede monografie te wijden (8). Zijn zoon Michel, die op 11 oktober 1889 zijn vader als leraar aan de Academie in Brugge opvolgde, en kleinzoon Maurice (geb. Brugge 1892), architect met artistieke bouwkundige belangstelling, vormen een drieluik van kunstzinnige personen. Op veilingen werden er van Joseph minstens twee werken verkocht. Een “Coat of Arms” (Wapenschild), olie op paneel, op 15 november 2013 in de VS en een “Portret van een dame”, olie op doek, België 16 mei 2006. Zie: fr.artprice.com. De gegevens van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (nu Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis) in Den Haag zijn inmiddels volledig bijgewerkt en online raadpleegbaar op www.rkd.nl . In de collecties van het Groeningemuseum van Brugge wordt er een vroeg “Portret van een vrouw” bewaard. (zie foto).

English-Dinnewet

Joseph Dinnewet huwde te Brugge op 13 augustus1855 met Maria Moreeuw (1826-1883) en in het gezin werden zeven kinderen geboren, onder wie Marie-Seraphine. Marie Dinnewet (1858-1905) huwde in 1879 met Henry English (1853-1918) en samen kregen ze dertien kinderen.

Henry werd geboren in Ierland en kwam op 22 januari 1863 aan in Brugge als weesjongen. Daar verbleef hij in het bekende “Saint Vincent’s Orphanage”. In 1872 zou hij zich in Brugge vestigen als zelfstandig goudborduurder (9). In 1898 werd hij leraar Engelse taal aan de Stedelijke Nijverheidsschool van Brugge (10). Het derde kind was hun oudste zoon Joseph, met als roepnaam Joe (11). Hij werd dus vernoemd naar zijn grootvader.

De vijfde in de rij was Michiel English (1885-1962), de later bekend geworden historicus en archivaris van het Bisdom Brugge. Joe English (Brugge 5 augustus 1882 – Vinkem 31 augustus 1918) werd kunstschilder en studeerde aan de Brugse Stedelijke Academie en aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen. Bij het uitbreken van W.O. I werd hij opgeroepen voor de militaire dienstplicht. Ten gevolge van een acute blindedarmontsteking werd hij in 1918 opgenomen in het veldhospitaal in Vinkem en na overlijden begraven in Steenkerke. Joe English werd door zijn artistiek werk uitgeroepen tot een van de IJzersymbolen. Hij ontwierp o.m. de Heldenhulde-zerk. Zijn stoffelijk overschot werd in 1932 bijgezet in de crypte van de IJzertoren (12). Zijn grootvader Joseph Dinnewet en vader Henry beoefenden beiden een kunstzinnig beroep.

Willy Dezutter

Dit artikel verscheen in het tijdschrift Brugs Ommeland, 2021, 2, p. 128-133.

1 gw.geneanet.org Met bijzondere dank aan Lieven Denewet (Hooglede), de eigenaar van de stamboom. Alle Denewet(h)s, Dinnewets (en andere schrijfvarianten) hebben een gemeenschappelijke stamvader, te weten Melchior Denewet, geb. 1586. Die emigreerde na 1600 vanuit Picardië naar Egem (West-Vlaanderen) ten gevolge van de godsdiensttwisten. Ze vestigden zich in de streek rond Tielt.  

2 Van 1796 tot 1 april 1941 was de grensgemeente Eede een zelfstandige gemeente. Het werd toen samengevoegd bij Aardenburg. In 1995 ontstond de fusiegemeente Sluis-Aardenburg. Bij de gemeentelijke herindeling van 2003 werden alle voormalige zelfstandige gemeenten  uit West-Zeeuws-Vlaanderen opgeheven en kreeg geheel West-Zeeuws-Vlaanderen de naam Sluis.

3 In de 17de – 18de eeuw, maar ook in de 19de eeuw, was de kindersterfte nog zeer hoog. In menig gezin stierf een kind tijdens of kort na de geboorte. Dramatisch werd het zonder meer wanneer ook de moeder kwam te overlijden. Zie: Chris Vandenbroeke, Zuigelingensterfte, bevallingsstoornissen en kraambedsterfte (17e – 19e eeuw). Studia Historica Gandensia, 226, Gent, 1978, p. 133-163 en Isabella Devos en Thijs Lambrecht (red.), Overzicht van de zuigelingen– en kindersterfte in Zuid-Vlaanderen. 18e – 19e eeuw, in: Bevolking, voeding en levensstandaard in het verleden. Verzamelde studies van prof. dr. Chris Vandenbroeke, Gent Academia Press, 2004, p. 291-310.

4 bijv. G. Dierick-Dinnewet in Aardenburg.

5 W.P. Dezutter, In memoriam J.J. Rosseel, in: Brugs Ommeland, 1976, 4, p. 264.

6 G.A.C. van Vooren, G.A. Vorsterman van Oyen 1836-1915. Een markante figuur uit Aardenburg. Bijdragen  tot de Geschiedenis van West Zeeuws-Vlaanderen, nr. 7, Heemkundige Kring West Zeeuws-Vlaanderen, 1979, p.3-156.

7 Zij was de auteur van het belangrijke werk: M.J. Onghena, De iconografie van Philips de Schone. Bruxelles, Palais des académies, 1959, 435 p. en een album met XLVII platen.

8 Guillaume Michiels behandelt Michel Dinnewet in zijn boek “De Brugse school. Brugse schilders uit de 19de en 20ste eeuw” (Uitgaven Westvlaamse Gidsenkring, Brugge, 1990, p. 35) maar noemt hem ten onrechte de zoon van Jules Dinnewet. Dat moet Joseph (Jozef) zijn.

9 Piet De Baere en Co English, Henry English, een Vlaamse Ier in Brugge. Brugge, 2018.

10 W.P. Dezutter en M. Goetinck, 125 jaar Stedelijke Nijverheidsschool. Techniek als hefboom voor wetenschap en cultuur. Uitgave Stedelijk Museum voor Volkskunde, Brugge, 1979, p. 114. Zitting van de Gemeenteraad 6 augustus 1898. In dezelfde zitting werd zijn schoonbroer Michel Dinnewet aangesteld als leraar schaduwtekening. Dat was een herbevestiging van zijn aanstelling uit 1892 als leraar “dessin d’après solides ombrés”. Zie: Dezutter en Goetinck, op.cit. p. 113.

11 Piet De Baere en Co English, op.cit. p. 13.

12 Joris Dedeurwaarder, lemma Joe English, in: Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging. Lannoo, Tielt, 1998, kol. 1078-1079. Van dit fundamentele artikel vonden we geen vermelding in P. De Baere en Co English, a.w.