Tag Archives: Simon Dezutter

De Mona Lisa, de Toetanchamon van de schilderkunst

Als je aan jonge kinderen vraagt of zij een schilderij kennen, verwijzen ze automatisch naar de Mona Lisa. (Louvre , Parijs). Als je aan volwassen mensen vraagt welk schilderij ze willen bekijken, krijg je hetzelfde antwoord: de Mona Lisa. Je kunt stellen dat de Mona Lisa het beroemdste schilderij ter wereld is, maar is het ook wel een belangrijk werk voor de kunstgeschiedenis ?

Het is de vraag die ik mij stel wanneer ik de vergelijking maak met de oud-Egyptische farao Toetanchamon (farao 18de dynastie, 1332-1323 voor onze tijdrekening). Die is door jong en oud bekend maar in feite is hij voor de Egyptische geschiedenis een onbelangrijke figuur. Hij heeft niets verwezenlijkt voor het Egyptische rijk in tegenstelling tot Ramses II of Ramses de Grote (de derde farao van de 19de dynastie) die op 15-jarige leeftijd de tempel van Aboe Simbel heeft gebouwd. Toetanchamon heeft gewoon het geluk gehad dat zijn graf in 1922 zo goed als ongeschonden werd aangetroffen en daardoor zo beroemd is geworden. De vondst was spectaculair maar als heerser was hij onbelangrijk voor de Egyptische geschiedenis.

De Mona Lisa. Leonardo da Vinci (1452-1519) Musée du Louvre, Parijs

De Mona Lisa is een mooi werk , dat valt niet te ontkennen, schoonheid scheppen is ook een functie van de kunst, maar is het werk ook belangrijk voor de kunstgeschiedenis ? Het portret werd door Leonardo da Vinci vervaardigd tussen 1500 en 1505 of 1506, in ieder geval in het begin van de 16de eeuw. Het is een renaissanceschilderij. In de renaissance stond de mens centraal en het religieuze verdween meer naar de achtergrond. Persoonlijk vind ik dat La Primavera (De lente) van Sandro Botticelli (Florence, ca. 1445-Florence 1510) dezelfde waardering verdient als de Mona Lisa. Deze Florentijnse schilder maakte de Griekse en Romeinse mythologie aanvaardbaar als thema in de schilderkunst. Hij haalde hiermee een taboe van de Katholieke Kerk onderuit.

La Primavera van Sandro Botticelli ( 1445-1510) Palazzo degli Uffizi, Florence  

De renaissance (15de-16de eeuw) was een wedergeboorte van klassieke elementen in de kunst. Die belangstelling voor de klassieke cultuur (vooral Byzantijnse invloeden) manifesteerde zich al honderden jaren voordien tijdens de Karolingische renaissance in de achtste en negende eeuw. De Mona Lisa heeft zijn bekendheid en waardering vooral te danken aan het feit dat het een werk is van Da Vinci. Deze “Homo Universalis” was zonder twijfel een genie. Maar toch had dit schilderij ergens in een museum kunnen hangen met als bijschrift “Onbekende Italiaanse meester”. Volgens ons speelt de psychologie een belangrijke rol in dit verhaal. De gedachte aan de maker overheerst hier de kwaliteit van het schilderij. Het werd daardoor een icoon voor de bezoekers van het Louvre en een toeristische attractie. Jonge mensen nemen selfies voor het schilderij om thuis en aan vrienden te kunnen vertellen: wij waren op deze belangrijke plaats. Binnen de toeristische sector van Parijs vervult de Mona Lisa ook een economische rol ! We willen niet ontkennen dat de Mona Lisa een zorgvuldig gemaakt werk is maar het is onze overtuiging dat er andere en minder bekende schilderijen belangrijker zijn voor de kunstgeschiedenis.

Simon Dezutter (° 30.9.2003)