In Biekorf (1973) werd gevraagd naar de betekenis van het woord perpetuane dat als benaming voor een bepaalde stof voor kleding veel voorkomt in inventarissen uit de 17deen 18deeeuw (1).
Er volgde geen antwoord en ook A. Viaene behandelde het niet in zijn “Kleine Verscheidenheden” (derde reeks, 1969-1974). Volgens het woordenboek “Nederlandsch Handelsmagazijn” (Amsterdam, 1843) (2) betreft het een fijn gekeperde wollen stof die omwille van haar duurzaamheid (fr. perpétuel) die naam verwierf. Die speciale wollen stof werd eerst in Engeland vervaardigd maar later kwam daar ook Frankrijk bij, met manufacturen in Beauvais, Rijsel en Bailleul. Ook verschillende Duitse steden leverden “perpetuanen”.
Dit lemma werd door het “Nederlandsch Handelsmagazijn” letterlijk vertaald en zonder bronverwijzing overgenomen uit het werk van Carl Courtin, Allgemeiner Schlüssel zur Waaren – und Productenkunde uit 1835 (3). In feite is dat gewoon plagiaat maar tot aan de Berner Conventie (1886) over het auteursrecht nam men het kennelijk niet zo nauw. Vooral woordenboeken werden veel afgeschreven en sommige lexicografen lassen om die reden soms een spookwoord (een onbestaand woord) in om de plagiator te kunnen betrappen (4).
In de nalatenschap (1643) van Jacob Dewalsche, pastoor te Ramskapelle, bevond zich een lange mantel van perpetuane (5). Zowel K. Stallaert (6) als de Le Littré (7) vermelden perpetuane (van het Lat. perpetuus). Het zelfstandig naamwoord perpetuaan, als duurzame driedradige wollen stof, staat in het Woordenboek van de Nederlandse Taal (aflevering 1921) en is via de Geïntegreerde Taalbank online te raadplegen.
Willy Dezutter
- Biekorf, 74 (1973), 3-4,p. 128. Vraagwinkel.
- Nederlandsch Handelsmagazijn of Algemeen zamenvattend woordenboek voor Handel en Nijverheid. Amsterdam, Gebroeders Diederichs, 1843, p. 956.
- Carl Courtin, Allgemeiner Schlüssel zur Waaren – und Productenkunde, oder vollständiges Wörterbuch. Stuttgart-Wien, 1835, p. 621.
- Frans Debrabandere, Spookwoorden. In: Biekorf, 118 (2018), 4, p. 431-434.
- Maurits Coornaert, Staat van goederen van Jacob Dewalsche, Pastoor te Ramskapelle. In: Rond de Poldertorens, 1980, 1, p. 11-20.
- K. Stallaert, Glossarium van verouderde rechtstermen, kunstwoorden en andere uitdrukkingen. Leiden, 1890, p. 490.
- Dictionnaire de la Langue Française van E. Littré – 1872-1877, 4 dln., deel 3 (1873-1874). Digitaal te raadplegen. Littré verwijst ook naar het woord Sempiterne als synoniem voor “Perpétuane”. Sempiterne van Lat. sempiternus/semper.